مرزها، آسیب ها و کارکردها

جمهوری اسلامی ایران بهواسطهی موقعیت راهبردی و واقعشدن در یکی از حساسترین مناطق جهان، پیوسته دارای فرصتها و مزیتهایی همراه با تهدیدها و آسیبپذیریهای اجتنابناپذیر و غیرارادی میباشد. دارابودن سه ویژگی و امتیاز موقعیتی، یعنی: پیوستگی موقعیت سرزمینیِ ایران به موقعیت برّی اورآسیاییِ آن؛ دارابودن سواحل طولانی در خلیج فارس و دریای عمان؛ و در اختیارداشتن تنگهی راهبردی هرمز، همچنین برخورداری از موقعیت گذرگاهی، همانا ایران را در زمرهی کشورهای مهم و تاثیرگذار بر مبادلات جهانی ومنطقهای قرار داده است. داشتن چنین موقعیتی، نوعی از درهمتنیدگی عناصر امنیتساز (انرژی، اقتصاد، جغرافیا و مسیرهای ترانزیت آن) و امنیتسوز را در رابطه با مرزها و مناطق مرزی، به عنوان دروازههای ارتباطی ایران با محیط خارج، به وجود آورده است. از این جهت، مرزها را میتوان همزمان فرصتساز و فرصتسوز در نظر آورد و این امر بستگی به توانایی کشور در شناسایی و به حداقلرساندن نقاط ضعف و آسیبپذیری از یکسو، و اتکا و تقویت نقاط قوت از سوی دیگر، دارد. این نوشتار برآن است تا با شناسایی سطوح آسیبپذیری مرزهای ایران و ارائهی راه حل برای گذر و به حداقل رساندن این آسیبها، کارکردهای فرصتساز مرزهای جمهوری اسلامی ایران را برجسته نماید. در این راه، بهرهگیری مناسب از تنوع و تکثر نیروهای اجتماعی و قومی در مناطق مرزی به عنوان موتور رشد، توسعه، همگرایی و همسازی فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مورد توجه ویژه قرار میگیرد.